Landsfundur 2021.
Öflug og fjölbreytt menningarstarfsemi er ein af undirstöðum íslensks samfélags og hluti af langri sögu, menningararfi og íslenskri tungu. Menning er líka mikilvægur þáttur í að byggja upp litríkt samfélag án aðgreiningar.
Huga þarf sérstaklega að aðgengi hópa sem sjaldan taka þátt í menningarlífinu, t.d. vegna uppruna, búsetu, fötlunar, efnahags eða annarra ástæðna. Sérstaklega þarf að tryggja aðgengi barna að menningu og listum og um leið að efla möguleika þeirra á þátttöku í hvers kyns skapandi starfi og listnámi.
Áfram þarf að styðja af krafti við menningarstofnanir og faglega úthlutunarsjóði. Efla þarf listnám á öllum skólastigum enda er menntun undirstaða öflugs menningarstarfs. Taka þarf málaflokka menningar og lista sérstaklega til skoðunar innan stjórnsýslunnar. Víðtækt hlutverk menningar og lista í samfélaginu á að byggja á sterkri skilvirkri stjórnsýslu og þverfaglegu samstarfi innan stjórnkerfisins.
Endurskoða þarf lagaumhverfi listmenntunar. Unnið hefur verið að því að tryggja samstarf ríkis og sveitarfélaga um tónlistarmenntun en það þarf að gera á fleiri sviðum, t.d. á sviði listdans, kvikmyndagerðar, myndlistar, leiklistar o.s.frv. Aðgengi að faglegu listnámi allt frá grunnnámi til háskólastigs er undirstaða blómlegs lista- og menningarlífs.
Hefja á byggingu nýs húsnæðis fyrir Listaháskóla Íslands í Tollhúsinu í Reykjavík. Meta þarf hvort rétt sé að LHÍ verði opinber stofnun og tryggja um leið að ekki verði tekin skólagjöld af þeim sem hyggjast leggja stund á listnám á háskólastigi.
Brýnt er að styðja bæði við menningarstofnanir og sjálfsprottna menningarstarfsemi með fjármagni og sterkri stjórnsýslulegri umgjörð. Fjárveitingar þurfa að byggja á faglegum forsendum og verkefni metin af fagaðilum. Samvinna menningarstofnana er mikilvæg til að auka fjölbreytni í menningarlífinu og til að fjármunir nýtist sem best.
Menningarstefna á Íslandi á að snúast um þátttöku allra. Sérstaklega þarf að efla þátttöku innflytjenda, barna og þeirra sem ekki hafa greiðan aðgang að menningarviðburðum t.d. vegna búsetu. Menning og listir eru mikilvægur hluti samfélagsvefnaðarins og þátttaka í menningarstarfsemi og fjölbreyttu, skapandi liststarfi bætir lýðheilsu og eflir fólk með ólíkan bakgrunn til þátttöku í samfélaginu.
Menning og listir hafa mikilvægu samfélagslegu hlutverki að gegna, þær eru veigamikil stoð í fjölbreyttu atvinnulífi og hagræn áhrif þeirra skipta verulegu máli. Leggja þarf aukna áherslu á að menningarstarfsemi sé fjárfesting til framtíðar, ávísun á aukna verðmætasköpun og fjölbreytt og dýrmæt störf. Efla þarf launasjóði listamanna og verkefnasjóði listgreina ásamt því að tryggja listamönnum gott starfsumhverfi og að hið opinbera greiði þeim fyrir vinnu sína.
Minjavernd er hverju samfélagi mikilvæg. Ísland geymir miklar menningar- og náttúruminjar sem brýnt er að rannsaka og skrá með faglegum hætti. Mikilvægt er að auka fjárframlög til minjaverndar, ekki síst þar sem merkar minjar eru í hættu. Fornminjasjóður gegnir þar mikilvægu hlutverki. Fornleifarannsóknir eru stór þáttur í því að efla þekkingu þjóðarinnar á dýrmætri menningararfleifð. Mikil tækifæri felast í minjavernd; tækifæri sem eru í senn mikilvæg fyrir menningar- og náttúrusögu landsins. Minjar geta orðið að eftirsóknarverðum áfangastöðum um land allt eins og dæmi á friðlýstum svæðum sanna.
Möguleikar íslenskrar tungu í stafrænum heimi hafa verið stórefldir og brýnt er að halda áfram á þeirri braut þannig að íslensk tunga verði gjaldgeng á stafrænu formi og nothæf í öllum tölvum og tækjabúnaði. Á næstu árum þarf að vinna ötullega að því að tryggja nægar fjárveitingar til þessa verkefnis. Að auki þarf að gera gangskör að því að koma menningararfinum á stafrænt form þannig að hann verði öllum aðgengilegur, m.a. á netinu. Það á einnig við um myndir og hljóðrit í opinberri eigu.
Kraftur hefur verið í safnastarfi og uppbyggingu safna í landinu á undanförnum árum og nú hillir loks undir að Náttúruminjasafn Íslands eignist húsnæði við hæfi. En betur má ef duga skal. Söfnin eru ólík en verkefnið hið sama: Varðveisla menningar-, lista- og náttúruarfs þjóðarinnar, miðlun hans og rannsóknir á honum. Efla þarf höfuðsöfnin þrjú, Þjóðminjasafn Íslands, Listasafn Íslands og Náttúruminjasafn Íslands og styrkja sérstaklega starfsemi annarra safna, s.s. í menningarhúsum á landsbyggðinni og sérgreindum byggða-, lista- og náttúruminjasöfnum.
Menning, listir og hönnun eru vaxandi stoð í íslensku samfélagi. Tímabært er að endurskoða stjórnsýslulega stöðu þessara greina, styrkja hana og auka skilvirkni hennar. Meta þarf þá kosti sem tryggt geta þverfaglega nálgun og samstarf ráðuneyta um greinarnar, þ.m.t. að stofna sérstakt ráðuneyti rannsókna, nýsköpunar, menningar og skapandi greina. Í þeirri vinnu þarf að huga að svæðisbundnum áherslum á menningarmál s.s. í sóknaráætlunum landshlutanna og í alþjóðlegu menningarstarfi, auk þeirra þátta skapandi greina og nýsköpunar, sem heyra undir atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti.