2021
Menntun hefur margþættu hlutverki að gegna fyrir samfélagið og einstaklinginn. Öflugt menntakerfi, þar sem allir geta sótt sér menntun við hæfi, gerir öllum kleift að rækta og þroska hæfileika sína og er þannig eitt mikilvægasta jöfnunartæki samfélagsins. Um leið er menntun undirstaða þess að við öll getum tekið öflugan þátt í lýðræðissamfélagi.
Þá er menntun forsenda aukinnar þekkingar, nýsköpunar og þróunar. Öflugt menntakerfi er því undirstaða aukinnar verðmætasköpunar í samfélaginu. Góð menntun eykur lífsgæði einstaklinga en tryggir um leið velsæld og blómlegt atvinnulíf.
Það er samfélagslegt verkefni að byggja upp öflugt menntakerfi og skólar skulu aldrei reknir í hagnaðarskyni. Stefna ber að því að menntun sé gjaldfrjáls á öllum skólastigum. Menntun er ævilangt verkefni og því þarf að tryggja fjölbreytta framhaldsfræðslu fyrir ólíka hópa.
Brúa þarf bilið milli fæðingarorlofs, sem nú hefur verið lengt, og leikskóla enda mikið lífsgæðamál fyrir ungar fjölskyldur.
Markvisst þarf að vinna áfram að því að fjölga kennaranemum sem og bæta aðstæður og kjör kennara svo tryggja megi öflugt skólastarf til framtíðar. Einnig þarf að tryggja að kennarar hafi jafnan aðgang að endurmenntun til að kennsla megi þróast í takt við samfélagslegar breytingar.
Í grunnskólum landsins koma öll börn og unglingar á skólaskyldualdri saman, óháð ólíkum félagslegum og menningarlegum aðstæðum eða atgervi. Mikilvægt er að viðhalda fjölbreytileikanum innan hvers skólasamfélags og nýta öll tækifæri til að brjóta niður staðalmyndir og fordóma. Í ljósi þess er einnig áríðandi að jafnréttisfræðsla, fjölmenningarfræðsla og efld fræðsla um kynheilbrigði verði sjálfsagður hluti af grunnmenntun barna.
Allir nemendur eiga rétt á að læra móðurmál sitt. Það á líka við um börn sem eiga táknmál að móðurmáli og innflytjendur og börn þeirra sem þurfa bæði að njóta kennslu í móðurmáli sínu og íslensku.
Aukið fjármagn þarf til að innleiða aðalnámskrá og koma þannig til móts við kröfur nemenda um aukna fræðslu um samfélagslegar áskoranir eins og loftslagsvá og líf og starf í tæknivæddu samfélagi. Þá þarf einnig að tryggja að kennarar og skólastjórnendur njóti faglegs frelsis til að móta áherslur að þörfum nemenda á hverjum stað. Að auki er áríðandi að nemendur fái, með lýðræðislegum hætti, tækifæri til að hafa áhrif á mótun skólastarfsins.
Skólabókasöfn sinna markvissu hlutverki í grunn- og framhaldsmenntun allra barna og unglinga. Þau þurfa áfram að vera órjúfanlegur hluti skólastarfsins. Tryggja þarf sérstaklega fjárveitingar skóla til bókakaupa þannig að ávallt sé aðgengi að nýjum bókum fyrir nemendur.
Jafna þarf aðgengi skóla að tækjabúnaði og styðja þannig við nám í samfélagi sem er í örri og stöðugri þróun. Endurskoða þarf skimunarpróf og staðlaða mælikvarða til að styðja við einstaklingsmiðað nám og áherslur aðalnámskrár.
Fylgja þarf eftir breytingum á stuðningskerfi við börn sem hefur verið endurskoðað frá grunni með það að markmiði að tryggja farsæld barna. Tryggja þarf fjármagn til innleiðingar og framkvæmdar með það að leiðarljósi að bæta hag barna sem þurfa á sértækri þjónustu að halda.
Samþætta þarf listnám, íþróttir og félagsstarf frístundastarfi sveitarfélaganna. Börn og ungmenni um allt land eiga í auknum mæli að geta fengið styrki til tómstundastarfs. Þetta er ekki síst mikilvægt fyrir aðlögun ungra innflytjenda. Öll börn eiga að fá aðgengi að listnámi óháð efnahag.
Auka þarf sveigjanleika í námi á framhaldsskólastigi og tryggja að nemendur hafi svigrúm til að sinna félagslífi, íþróttum og tómstundum samhliða námi.
Tryggja þarf jöfn tækifæri til fjölbreyttrar menntunar óháð búsetu og þar þarf sérstaklega að huga að aðgengi að iðn- og listnámi. Endurskoða þarf fyrirkomulag iðnnáms með það að markmiði að fjölga útskrifuðum iðnnemum og taka þannig markviss skref í átt að aukinni samvinnu framhaldsskóla, vinnustaða, stéttarfélaga og annarra sem koma að skipulagi og framkvæmd starfsnáms.
Tryggja skal fjölbreyttan stuðning í öllum framhaldsskólum með aðgengi að sálfræðingum, félagsráðgjöfum og öðrum fagaðilum. Auk þess þarf aðgangur að náms- og starfsráðgjöf að vera greiður. Mikilvægt er að sporna við brotthvarfi úr námi með öllum ráðum enda sýni rannsóknir að brotthvarf úr skóla eigi sér oft sálfélagslegar orsakir.
Áfram þarf að efla fjármögnun háskólastigsins. Stefna skal að því að halda gjaldtöku í algjöru lágmarki til að tryggja jafnt aðgengi að háskólanámi. Sérstaklega þarf að horfa til náms sem eingöngu er aðgengilegt gegn háu gjaldi eins og listnám á háskólastigi.
Tryggja þarf fjölbreytt háskólanám og margvíslegt viðbótarnám framhaldsskóla. Nemendum skal gefinn kostur að stunda slíkt nám í fjarnámi um land allt.
Grunnrannsóknir eru undirstaða nýsköpunar og þekkingariðnaðar. Atvinnustefna í sátt við umhverfið byggist á því að virkja hugvit fremur en náttúruauðlindir og til þess þarf að fjárfesta í rannsóknum og nýsköpun.
Háskólar þurfa fjárveitingar til að sinna rannsóknum jafnt sem kennslu. Þeim fjármunum, sem eru utan við rannsóknafjárveitingar háskólanna, skal úthluta úr samkeppnissjóðum þar sem jafningjamat er notað við mat á rannsóknum. Nýta þarf skattalega hvata til að styðja við þekkingar- og nýsköpunarfyrirtæki.
Meta þarf árangur af nýjum Menntasjóði þar sem hluti námslána er nú orðinn styrkur til námsmanna. Þá þarf áfram að huga að því að tryggja mannsæmandi grunnframfærslu fyrir námsmenn svo jafnrétti til náms verði tryggt. Námslánakerfið á að auka jöfnuð, hækka þarf frítekjumark til þess að tryggja rétt efnaminni nemenda til námslána óháð starfshlutfalli síðasta árs.
Endurskoða þarf löggjöf um framhaldsfræðslu með tilliti til samfélagsbreytinga og þess að sett verði aðalnámskrá um framhaldsfræðslu. Öflug framhaldsfræðsla er mikilvægt jöfnunartæki sem gerir fólki kleift að sækja sér ný tækifæri; hreyfa sig til á vinnumarkaði og tileinka sér nýja þekkingu. Styrkja þarf raunfærnimat enn frekar m.a. með menntun innflytjenda og fólks á flótta í huga.
Tryggja þarf innflytjendum íslenskukennslu, þeim að kostnaðarlausu, sem og önnur menntatækifæri til að þeir geti nýtt hæfileika sína til fulls í íslensku samfélagi. Stjórnvöld og aðilar vinnumarkaðarins þurfa að vinna saman að því að tryggja að slík kennsla geti farið fram á vinnutíma.